Ông Hoàng Việt Trung giám đốc Trung tâm bảo tồn di tích Huế phát biểu khai mạc triển lãm

Tham dự có Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Tư tưởng- Văn hóa Trung ương Nguyễn Khoa Điềm; Phó Chủ tịch Uỷ ban Thế giới UNESCO Khu vực Châu Á Thái Bình Dương bà Vũ Thị Minh Hương; ông Franck Bolgiani, Tùy viên văn hóa Đại sứ quán Pháp, Giám đốc Viện Pháp tại Hà Nội và Phó giám đốc Viện Pháp tại Việt Nam; Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Nguyễn Anh Minh; đại diện lãnh đạo các sở, ngành; các nhà nghiên cứu Huế cùng đông đảo công chúng, du khách trong nước và quốc tế.

Lần đầu tiên, 21 tác phẩm hội hoạ quý giá của vua Hàm Nghi được quy tụ từ 10 bộ sưu tập tư nhân, chính thức được trưng bày, chào đón công chúng yêu nghệ thuật từ khắp cả nước. Và đây còn là triển lãm mỹ thuật đầu tiên tại ngôi điện lộng lẫy của Hoàng cung Huế - Kiến Trung.

Giữa lòng Cố đô, triển lãm “Trời, Non, Nước | Allusive Panorama” không chỉ mở ra cánh cửa dẫn lối công chúng về với di sản hội họa của vị hoàng đế lưu vong, mà còn là một cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại, nơi những gam màu, đường nét hồi sinh một tâm hồn nghệ sĩ giữa dòng chảy lịch sử.

Lấy bút danh Tử Xuân - “Con trai của mùa xuân,” vua Hàm Nghi đã ký thác trong nghệ thuật nỗi hoài niệm về quê hương và khát vọng vượt thời gian. Suốt 15 năm qua, các tác phẩm hội họa của vua Hàm Nghi đã từng xuất hiện trên thị trường nghệ thuật Pháp, chủ yếu từ các bộ sưu tập tư nhân, là hậu duệ của những người bạn mà ngài từng tặng tranh. Chính từ đây, các nhà sưu tập Việt Nam bắt đầu phát hiện và đưa tranh của ông trở về.

Đông đảo du khách và giới nghệ thuật đã có mặt tại buổi khai mạc triển lãm tranh của vua Hàm Nghi

Không gian trưng bày tại tầng hai Điện Kiến Trung dẫn dắt người xem vào thế giới hội họa đầy hoài niệm của vị hoàng đế lưu vong. Những tác phẩm khắc họa cảnh thiên nhiên hùng vĩ, từ quang cảnh dinh thự El Biar, cây bách vùng Menthon-Saint-Bernard, đến bờ rừng hồ Geneva, phản chiếu tâm tư và nỗi nhớ quê hương của nhà vua.

Triển lãm Trời, Non, Nước đánh dấu lần thứ hai tranh vua Hàm Nghi được triển lãm trong nước. So với lần đầu tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tháng 11-2024, triển lãm có quy mô lớn hơn, quy tụ hơn 20 tác phẩm hội họa từ 10 bộ sưu tập tư nhân.

Các tác phẩm đã được hồi hương, thẩm định, bảo quản và phục chế bởi các chuyên gia đầu ngành, được đồng giám tuyển bởi tiến sĩ Amandine Dabat, hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi và nhà nghiên cứu mỹ thuật Ace Lê.

Trước nay, công chúng thường biết tới vua Hàm Nghi như một anh hùng dân tộc, người đã phất cờ khởi nghĩa Cần Vương, nhưng chưa nhiều người biết ông (cùng họa sĩ Lê Văn Miến) là hai họa sĩ Việt đầu tiên được đào tạo sáng tác bài bản theo hàn lâm Tây phương.

Năm 1888, vua Hàm Nghi bị thực dân Pháp bắt và đưa đi lưu đày ở Algiers (thủ đô Algeria) năm 1889. Theo tiến sĩ Amandine Dabat, trong thời gian bị lưu đày, nhà vua đã học hội họa và điêu khắc, theo đuổi trường phái ấn tượng và hậu ấn tượng. Trước khi mất, ông đã để lại một gia tài nghệ thuật đồ sộ gồm 91 bức tranh và các tác phẩm điêu khắc. Nhiều tác phẩm của ông được giới nghệ thuật biết đến qua các cuộc đấu giá và triển lãm tại Pháp.

"Tranh Hàm Nghi là sự kết hợp độc đáo giữa tài năng hội họa và tình yêu đất nước, nơi ông gửi gắm nỗi nhớ quê hương và ẩn chứa cả sự phản kháng ngầm trước những áp bức trong thời gian bị lưu đày" - giám tuyển Ace Lê nhận định.

Việc trưng bày những bức tranh của Hàm Nghi trong không gian điện Kiến Trung (Huế), nơi ở cũ của hoàng tộc nhà Nguyễn, được xem là lời tri ân của hậu thế dành cho vị vua yêu nước.

Đây cũng là cơ hội hiếm có để công chúng Việt được chiêm ngưỡng vẻ đẹp tranh vua Hàm Nghi trong một không gian di tích được thiết kế theo tiêu chuẩn triển lãm của bảo tàng quốc tế.

Theo ông Hoàng Việt Trung - giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế, việc trưng bày triển lãm của vua Hàm Nghi giúp các thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về lịch sử, văn hóa của đất nước, qua đó ý thức hơn trong việc bảo tồn và phát huy di sản. "Chuyến hồi hương của các tác phẩm nghệ thuật được sáng tác bởi vua Hàm Nghi tại điện Kiến Trung không chỉ là một cuộc hội ngộ đầy xúc cảm giữa nghệ thuật và lịch sử, mà còn là lời tri ân sâu lắng gửi đến vị vua bị lưu đày nhưng không lạc mất hồn quê", ông Trung nói.

Với những tác phẩm Chiều trên dãy Alps, Rạng bạch dương, Đàn gia súc trên cánh đồng…, người xem như cảm nhận được những nét vẽ mộc mạc, đơn sơ nhưng hàm chứa nỗi niềm nhớ nhung quê hương của vị vua yêu nước bị lưu đày.

Triển lãm mở cửa đón công chúng đến thưởng lãm từ nay đến hết ngày 6-4, tại tầng 2 điện Kiến Trung, Đại nội Huế.