Lịch sử hình thành và vị trí chiến lược

Hải Vân Quan, hay còn gọi là Ải Vân, được xây dựng lần đầu vào thời Trần và trải qua nhiều lần trùng tu. Đến năm 1826, vua Minh Mạng cho xây dựng lại với quy mô lớn, gồm cửa quan, tường thành, hệ thống phòng thủ và trạm gác. Nằm ở vị trí hiểm yếu, Hải Vân Quan được xem là "yết hầu" của Kinh đô Huế, án ngữ con đường độc đạo từ phía Nam ra Bắc. Đây không chỉ là cửa ải quan trọng mà còn là đài quan sát chiến lược, kiểm soát cả đường bộ và đường biển.

Quá trình trùng tu công phu

Dự án trùng tu Hải Vân Quan được khởi công vào tháng 12/2021 với tổng vốn đầu tư hơn 42 tỷ đồng, do tỉnh Thừa Thiên Huế và thành phố Đà Nẵng phối hợp thực hiện. Công trình được phục dựng dựa trên kiến trúc triều Nguyễn, kết hợp nghiên cứu dấu tích khảo cổ và ảnh tư liệu. Các hạng mục chính đã hoàn thành bao gồm:

- Cổng chính Hải Vân Quan và Thiên Hạ Đệ Nhất Hùng Quan

- Nhà trú sở và nhà vũ khố

- Hệ thống tường thành, pháo đài, lô cốt, đường đi

Đặc biệt, dự án đã tháo dỡ các lô cốt xây dựng sau này để phục dựng lại kiến trúc nguyên gốc thời Nguyễn. Cổng chính sử dụng gạch vồ, tường thành xây bằng đá, mái ngói.

Dự kiến đón khách và tiềm năng du lịch

Theo thông tin từ Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, Hải Vân Quan sẽ mở cửa đón khách miễn phí từ ngày 01/8/2024. Việc chưa thống nhất được giá vé và phương án quản lý giữa Thừa Thiên Huế và Đà Nẵng là lý do di tích chưa thể mở cửa sớm hơn.

Hải Vân Quan được kỳ vọng sẽ trở thành điểm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách bởi:

- Giá trị lịch sử - văn hóa đặc sắc

- Kiến trúc độc đáo thời Nguyễn

- Cảnh quan hùng vĩ, được ví như "Thiên hạ đệ nhất hùng quan"

Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa hai địa phương trong việc quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích.